Ông Tạ Mạnh Cường, Trưởng phòng Phát triển năng lực xúc tiến thương mại, Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương đã trao đổi với phóng viên Báo Công Thương về vấn đề này.
Cục Xúc tiến thương mại (XTTM) là cơ quan trực thuộc Bộ Công Thương, có nhiệm vụ thực hiện các hoạt động hỗ trợ ngành hàng xây dựng và quảng bá thương hiệu sản phẩm trong và ngoài nước. Đối với ngành hàng TCMN, ông Tạ Mạnh Cường đã chia sẻ những hoạt động hỗ trợ của Cục và kết quả đã đạt được.
Theo ông Tạ Mạnh Cường, Cục XTTM triển khai các hoạt động xây dựng và phát triển thương hiệu cho doanh nghiệp, sản phẩm và ngành hàng trong khuôn khổ Chương trình Thương hiệu quốc gia Việt Nam và Chương trình xây dựng, phát triển thương hiệu ngành hàng Việt Nam. Cục đã phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương và hiệp hội ngành hàng tổ chức nhiều hoạt động như: tăng cường nhận thức về vai trò và sự cần thiết của việc xây dựng, phát triển thương hiệu; tổ chức khóa đào tạo về thiết kế, phát triển sản phẩm và xây dựng hệ thống nhận diện thương hiệu; tư vấn, hỗ trợ đăng ký và bảo hộ nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý trong và ngoài nước; cùng với việc tuyên truyền và quảng bá thương hiệu trong và ngoài nước.
Đặc biệt, ông Tạ Mạnh Cường đề cập đến dự án Hỗ trợ Chính sách Thương mại và Đầu tư của châu Âu, đã hỗ trợ và đưa ra sáng kiến xây dựng thương hiệu ngành TCMN Vietcraft Excellence từ năm 2015. Mục tiêu của sáng kiến này là để các doanh nghiệp TCMN Việt Nam có thể cải tiến hoạt động sản xuất kinh doanh và đạt được thương hiệu Vietcraft Excellence, dựa trên các giá trị bền vững của ngành TCMN Việt Nam. Tuy nhiên, sau gần 10 năm, sáng kiến này vẫn chưa được triển khai thành công.
Năm 2019, Cục Xúc tiến thương mại (XTTM) đã hợp tác với các đối tác Hàn Quốc để vận hành Trung tâm thiết kế Việt Nam – Hàn Quốc tại Hà Nội, tổ chức triển lãm và trưng bày các sản phẩm của ngành hàng TCMN. Trung tâm này thu hút được sự tham gia đông đảo của doanh nghiệp, và các doanh nghiệp TCMN đã có cơ hội kết nối trực tiếp với các chuyên gia tư vấn trong và ngoài nước.
Tuy nhiên, mặc dù ngành TCMN của Việt Nam đã xuất khẩu đến hơn 160 quốc gia và vùng lãnh thổ với kim ngạch trên 2 tỷ USD/năm, thương hiệu ngành TCMN nói chung và thương hiệu sản phẩm TCMN khu vực miền núi nói riêng vẫn chưa được biết đến tại nhiều thị trường trên thế giới. Người phỏng vấn hỏi ông Tạ Mạnh Cường về nguyên nhân của hiện trạng này.
Theo ông Tạ Mạnh Cường, nguyên nhân có thể là do chưa có chủ trương truyền nghề rộng rãi, khi tư tưởng cha truyền con nối chưa đủ để truyền nghề cho người ngoài. Điều này dẫn đến việc nhiều sản phẩm TCMN đã bị thất truyền hoặc mai một qua thời gian.
Năng lực thiết kế và phát triển sản phẩm cũng yếu kém do thiếu đam mê với nghề từ các thế hệ truyền nghề trước đó, trong khi thu nhập và giá trị tạo ra chưa đủ hấp dẫn. Năng lực phát triển sản xuất và thị trường cũng còn hạn chế do tình hình kinh tế khó khăn và sự thiếu quan tâm liên tục và chú trọng từ phía chính quyền và các cơ quan quản lý.
Thêm vào đó, năng lực bảo vệ thương hiệu cũng còn hạn chế do thiếu nhận thức về sở hữu trí tuệ và kiểm soát không hiệu quả về hàng giả, hàng nhái và hàng kém chất lượng.
Trước thực trạng này, Bộ Công Thương đã có những định hướng để giúp doanh nghiệp TCMN xây dựng và quảng bá thành công thương hiệu. Ông Tạ Mạnh Cường không đề cập cụ thể đến các biện pháp, nhưng thông qua đánh giá lại vị trí thương hiệu, doanh nghiệp cần xác định điểm mạnh và yếu của mình, những điều đã được thực hiện tốt và cần cải tiến, nâng cấp để phù hợp với thị trường hiện tại và tương lai.
Chúng ta cần đánh giá chính xác đối thủ trên thị trường để xây dựng chiến lược thương hiệu phù hợp nhất cho doanh nghiệp. Đối với ngành đặc thù như TCMN, thương hiệu sản phẩm cần được phát triển liên kết với thương hiệu làng nghề, thương hiệu tập thể, thương hiệu du lịch, và các yếu tố khác.
Thứ hai, các cơ sở và doanh nghiệp TCMN cần tăng cường hoạt động xây dựng và phát triển thương hiệu, tiếp thị sản phẩm. Đặc biệt, trong xu thế các công nghệ phát triển nhanh chóng, cần tận dụng lợi thế của các sàn thương mại điện tử, mạng xã hội, và ứng dụng công nghệ thông tin trong quảng bá sản phẩm và thương hiệu.
Thứ ba, doanh nghiệp cần đổi mới sáng tạo, áp dụng các công nghệ mới và tiên tiến trong sản xuất TCMN. Cần tăng cường ứng dụng máy móc, công nghệ, thiết bị hiện đại để cải tiến mẫu mã, bao bì, thiết kế, và chất lượng của sản phẩm. Điều này giúp thương hiệu sản phẩm và doanh nghiệp luôn tạo ấn tượng tốt với người tiêu dùng.
Đồng thời, cần chú trọng công tác đào tạo nghề, truyền nghề, chuyển giao kinh nghiệm từ các thế hệ đi trước để xây dựng nguồn lao động trẻ có tay nghề, chất lượng cao, có khả năng sáng tạo và tạo ra những sản phẩm mới đáp ứng nhu cầu của thị trường.
Về Chương trình Thương hiệu Quốc gia, cần có những giải pháp để giúp các doanh nghiệp TCMN đáp ứng tiêu chí của Chương trình. Hiện tại, hệ thống tiêu chí của Chương trình chưa hướng tới các sản phẩm thủ công mỹ nghệ. Sản phẩm thủ công mỹ nghệ có đặc điểm là được tạo ra thủ công và không yêu cầu đầu tư nhiều công nghệ mới như sản phẩm công nghiệp. Do đó, việc đáp ứng các tiêu chí về chất lượng và đổi mới – sáng tạo trong hệ thống tiêu chí của Chương trình là khó khăn đối với sản phẩm thủ công mỹ nghệ.
Chúng tôi cho rằng, cần ưu tiên và tập trung nhiều hơn sự quan tâm, nguồn lực của các cấp, các ngành để phát triển sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam nói chung và sản phẩm thủ công mỹ nghệ miền núi nói riêng trong các Chương trình phát triển nhãn hiệu chứng nhận, nhãn hiệu tập thể, chỉ dẫn địa lý. Hiện tại, Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì Chương trình OCOP, và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì Chương trình OCOP. Sản phẩm thủ công mỹ nghệ sẽ có vai trò quan trọng trong việc nâng cao hình ảnh và giá trị quốc gia của Việt Nam.
Bài viết liên quan: Xuất khẩu hàng gia công
